Köpek Kalbi/Mikhail Bulgakov

Bütün korkum artık kalbinin bir 

köpek kalbi değil, insan kalbi olması...

Rus edebiyatının Ekim 1917 Devrimiyle başlayan yeni döneminde Dostoyevski, Tolstoy, Gogol gibi klasikleşmiş büyük üstatların yanında, Mikhail Bulgakov da devrim sonrası karmaşa ortamında yazdığı cesur ve yenilikçi eserleriyle kendini fark ettirmeyi başarır. Eserleri ölümünden sonra bile Rusya’da yasaklıyken;  gençler Arbat’ta gizlice toplanıp eserlerini tartışır ve oynarlar. 1940 yılında Bulgakov’un vefatından sonra, Köpek Kalbi Rusya’da ilk kez 1987 yılında yayınlanır. Bulgakov, çağdaş Rus edebiyatı ve tiyatro alanında adını üstatların arasına yazdırır.

İsminden ve kapağından da anlaşılacağı üzere Köpek Kalbi vurucu bir üslupla yazılmış, organ nakli sonucu yarı insan görünümüne kavuşmuş bir köpeğin öyküsünü anlatan bir kara mizahtır. Kitabın yazımındaki tıbbi vurguların gerçekliği ve ayrıntılardaki incelik Bulgakov’un aslında Tıp Fakültesi mezunu olmasına dayanmaktadır. İleride inceleyeceğim “Genç Bir Doktorun Anıları” kitabında yazımında doktorluğunu daha da çok hissettirir Bulgakov. 

Kitapta ameliyatı gerçekleştiren doktor karakteri, köpeklerle yaptığı deney sonucu şartlı refleks kavramını ortaya koyan Ivan Pavlov’dur aslında. Pavlov karakteriyle de devrim sonrası kafa karışıklığını ustalıklı ortaya serer Bulgakov. 

Kitabı okumadan önce devrim sonrası Rusya hakkında az çok bilgi edinmek kitapta yer alan metafor ve kimlikleri daha iyi anlayabilmenize yardımcı olacaktır. Diğer taraftan kitaptaki sürrealist ve metaforik anlatımı dikkate almasanız bile Bulgakov, cerrahi bilgisi ve anlatımdaki sürükleyiciliği ile sizi içine çekmeyi başarıyor. Kafka’nın “Dönüşümü”nü sevdiyseniz başka bir perspektiften sizi yakalayan bu kitabı da seveceksiniz. İlerideki çalışmalarımdan biri de Dönüşümün ana karakteri Gregor Samsa ile bu kitabın baş karakteri “Poligraph Poliygovic”i ve deneyimlerini karşılaştırmak olacak…Üç defa okununca anlaşılacak, düşündürdükçe düşündürtecek kitaplardan…Keyifli okumalar herkese….

Spoiler: Köpeğin insan olduktan sonra aldığı isim “Poligraph Poliygovic” devrim sonrası insanların aldıkları isimlerin komikliğini göstermektedir. Örneğin devrim sonrası bayanların çokça aldıkları isim olan “Tractorina” modernliğin göstergesi traktöre duyulan sempatinin bir sonucudur:)