Körlük/Jose Saramago

 

Haklısınız, gözlerimiz görmemeye başlamazdan önce bizler zaten kör olmuştuk, korku bizi kör etmişti, aynı korku yüzünden körlüğümüz sürüp gidecek...

XX. yy edebiyatının önemli yazarlarından 1998 yılı Nobel Ödüllü Jose Saramago’nun beni en çok etkileyen eserlerinden biri Körlük… “Bu kitabi yazma fikri bir gün bir restoranda siparişimi beklerken geldi...Ya hepimiz bir anda kör olsaydık diye düşündüm." demiştir Jose Saramago. Kitabın, 2008 yılında beyaz perdeye uyarlanan aynı isimli filmi de oldukça beğenilmiş hatta filmin ilk gösteriminde üstat Jose Saramago gözyaşlarıyla filmden çok etkilendiğini ifade etmiştir.

 

Bu romanda Saramago “körlük” metaforunu kullanarak liberal demokrasinin insanları sürükleyeceği kaosu ustalıkla anlatmış. Saramago’yu daha önce okuduysanız, anlatımında kişiler için isim kullanmadığını, noktalama işareti olarak sadece virgül ve nokta kullandığını, sözcük oyunlarına hiçbir kitabında yer vermeyip sade bir anlatım ile vurucu cümleler tercih ettiğini bilirsiniz. Körlük metaforunu bir yana bırakırsak, insan doğasındaki vahşilik karşısında tüyleriniz diken diken oluyor bu kitabı okurken.  Kitapta hiçbir isimle öne çıkarılmayan karakterlerle tanışırken aslında felsefe, psikoloji, sosyoloji, din, devlet yönetimi, eşitlik, ayrımcılık, insan hakları, adalet, ahlak, iyilik, kötülük, bencillik vb. daha birçok kavram ve olguyu okuyoruz. İsimsiz karakterlerin aklınıza gelebilecek her türlü farklı sıfatlara haiz olması, karakterleri okurken onları birbirine karıştırmanızı engellediği gibi, ismini dahi bilmediğiniz bu kadar çok karakteri hafızanızdan silememenize sebep oluyor. Kitap bir tokat gibi yüzünüze çarpıyor ve kendi birey ve toplum algınızı günlerce hatta yıllarca yargılamanıza sebep oluyor.

 

Kitap, konunun kişide yarattığı duygular ve düşünceler bakımından “Sineklerin Tanrısı” kitabıyla karşılaştırılabilir. Kitabı bitirdiğinizde, devamı gibi okunabilecek “Görmek” kitabına başlayabilirsiniz… İyi okumalar ve düşünmeler…

 

gözlemek: Bakabiliyorsan, gör. Görebiliyorsan, gözle. (Nasihatler Kitabından alıntı, Jose Saramago, Körlük)

sonuç: Yapacağımız her hareketten önce ciddi olarak düşünmeye başlasak, vereceği sonuçları önceden kestirmeye çalışsak, önce kesin sonuçları, sonra olası sonuçları, sonra rastlantısal sonuçları, daha sonra da ortaya çıkması düşünülebilecek sonuçları düşünmeye kalksak, aklımıza bir şey geldiğinde, bulunduğumuz yere çakılır, hangi yöne olursa olsun bir adım bile atamazdık. (Jose Saramago, Körlük)

 

kötülük: En kolay yapılan şeyin kötülük olduğunu herkes bilir. (Jose Saramago, Körlük)

 

iyilik: ….Bu böyle sürecek olursa, sonunda kaçınılmaz olarak bir kez daha, en büyük kötülüklerin bile, içinde o kötülüğe sabırla katlanmamıza yetecek kadar iyilik barındırdığı sonucuna varacağız. (Jose Saramago, Körlük)

 

şeytan: Ne mutlu ki şeytan her zaman her kapının ardında olmaz. (Jose Saramago, Körlük)

 

kural: İstisnası olmayan kural olmaz. (Jose Saramago, Körlük)

 

felaket: Ne mutlu ki, mutlulukların felaket getirdiğinden pek söz edilmese de felaketlerin mutlu sonuçlar doğurmasına sık rastlanıyor. (Jose Saramago, Körlük)

 

yazgı: Yazgının kendi amacına ulaşabilmesi için çok dönüp dolaşması gerekir. (Jose Saramago, Körlük)

 

yaşam: Parmaklar çiçeklerin kurumuş taç yapraklarına dokundu, terk edildiğinde yaşam ne kadar kırılgan. (Jose Saramago, Körlük)

 

sorumluluk: Herkes gözlerini yitirmişken benim hala görmekte oluşumun getirdiği sorumluluk…(Jose Saramago, Körlük)

 

karşılık: …Bu soruya karşılık bulamıyor, karşılılar insanın aklına her zaman verilmesi gerektiği anda gelmez, çoğu kez de verilebilecek tek karşılık, aklına bir karşılık gelmesini oturup kuzu kuzu beklemektir.

 

körlük: Her geçen gün daha az görmeye başlayacağım, gözlerim görse bile her gün biraz daha çok kör olacağım, çünkü beni gören kimse kalmayacak. (Jose Saramago, Körlük)

 

kumar: İnsanların neler yapıp neler yapmayacağı önceden hiç belli olmaz, beklemek, zamana zaman tanımak gerekir, her şeye egemen olan zamandır, zaman kumar masasında karşımızda oturan öteki kumarbazdır ve bütün kartlar onun elindedir. Bizler ancak yaşam karşılığında o masadan bir şeyler kazanırız. (Jose Saramago, Körlük)

 

panik: Panik onu taşıyan bacaklardan çok daha hızlıdır, kaçanın ayakları sonunda birbirine dolaşır. (Jose Saramago, Körlük)

mutsuzluk: Hiç değişmeyen bir başka şey de, bazılarının mutsuzluğunun başkalarının mutluluğu oluşudur, bunu dünyanın kuruluşundan bu yana art arda gelen tüm kuşaklar çok iyi bilir. (Jose Saramago, Körlük)

 

Sonradan kör olmadığımızı düşünüyorum, biz zaten kördük. Gören körler mi, gördüğü halde görmeyen körler...